Харилцаа холбоо, мэдээллийн технологийн газраас "E-Mongolia" системийн үйл ажиллагаа, цахим засаглалын суурь хуулиудын талаар мэдээлэл хийлээ. Энэ үеэр УБЕГ-ын дарга Д.Дэлгэрсайхан иргэний бүртгэлтэй холбоотой төрийн үйлчилгээг цахимжуулах ажлын талаар мэдээлэл өглөө.

УБЕГ-ын дарга Д.Дэлгэрсайхан: Улсын бүртгэлийн хуульд заасан 32 төрлийн төрийн үйлчилгээ байдаг. Үүнийг дотор нь задалбал 150 орчим үйлчилгээ, лавлагаа болдог.

Монгол Улсын иргэний харьяатаас гарсан, сэргээсэн, харьяат болсон, гэрлэлт зэрэг дөрвөн бүртгэлээс бусад бүх үйлчилгээг цахим болгох ажил явагдаж байна. Өнөөдрийн байдлаар “E-Mongolia” систем дээр УБЕГ-ын 59 төрлийн лавлагаа, үйлчилгээ орсон. Үүний 22 нь лавлагаа, 37 нь хоёроос дээш шатлалт үйлчилгээ байна.

“E-Mongolia”-д орсон УБЕГ-ын үйлчилгээнүүд гурван төрөлд хуваагдаж байгаа. Нэгт, иргэн компьютер болон гар утаснаасаа шууд авах боломжтой бүрэн цахим үйлчилгээ. Хоёрт, хагас хүргэлттэй буюу “E-Mongolia” системээр дамжуулан иргэд захиалж, иргэний үнэмлэх, гадаад паспорт зэргийг гар дээрээ авах үйлчилгээ. Гуравт, хоёр талдаа хүргэлттэй үйлчилгээнүүдийг нэвтрүүлээд байна.

Төрийн цахим шилжилтийн хамгийн гол алхам нь төрийн үйлчилгээний процессыг сайжруулах ажил юм. Жишээ нь, гадаад паспорт авах процесс нь зураг авах, бүртгэх, баталгаажуулах, хэвлэх, түгээх, тараах гэх зургаан үе шат, алхмаар явагддаг. Харин өнөөдөр цахимжсанаар энэ процесс дөрвөн шат болтлоо буурсан. Ийнхүү УБЕГ-ын үйлчилгээг авах зардал, цаг хугацаа, чирэгдэл буурсны үр дүнд зөвхөн иргэдийн халааснаас 213 сая төгрөгийг хэмнэсэн гэх тоо байна.

Түүнчлэн, өнөөдрийн байдлаар УБЕГ-ын хуулийн этгээдийн дөрвөн төрлийн 11 үйлчилгээ “E-Mongolia”-д орсон. Үүний дотор хуулийн этгээд шинээр байгуулах үйлчилгээг бүрэн цахимжуулсан. Өөрөөр хэлбэл, хуулийн этгээдийн гэрчилгээг үнэт цаас дээр хэвлэхгүйгээр цахимаар олгож эхэлсэн.

Харин процессын хувьд өмнө нь хуулийн этгээд байгуулахад хэд хэдэн шат, дамжлага байдгаас иргэдэд хамгийн хүндрэл, чирэгдэлтэй нь хуулийн этгээдийн оноосон нэрийн лавлагаа, бүртгэл байсан. Тухайлбал, иргэн хуулийн этгээдийн оноосон нэрээ эхлээд хэд хэдэн удаа шүүлгүүлнэ. Дараа нь банк орно. Тэгээд буцаж бүртгэлийн байгууллага дээр ирэх зэрэг зардал, чирэгдэл ихтэй байдаг. Тэгвэл энэ үйлчилгээ “E-Mongolia”-д орж, цахимжсанаар ердөө ганц шатлалтай болсон. Ингэснээр иргэд хуулийн этгээдийн нэрээ цахимаар шүүж, төлбөрөө төлөхөд улсын байцаагч онлайнаар бүртгэл хийгээд, гэрчилгээг нь тухайн иргэнд илгээдэг болсон. Мөн худалдах, худалдан авах тэргүүтэй УБЕГ-ын эд хөрөнгийн таван үйлчилгээ “E-Mongolia”-д орсон.

Үүний цаана төрийн байгууллагуудын мэдээлэл солилцох, уялдаа холбоо эрс сайжирсан. Тодруулбал, зөвхөн 2021 оны эхний хагас жилийн байдлаар төрийн байгууллагууд өөр хоорондоо 202 сая гаруй удаа мэдээллээ солилцсон байна. Үр дүнд нь зөвхөн иргэдийн халааснаас хамгийн багадаа 13 тэрбум гаруй төгрөг хэмнэсэн гэх тоо гарсан.  

Харин цаашид цахим засаглалын суурь хуулиудтай холбоотойгоор УБЕГ бүх нэгжээрээ дамжуулан 16-гаас дээш настай иргэдэд тоон гарын үсгийг олгож эхэлнэ. Тоон гарын үсэг нь иргэдийн хувьд цахим орчинд бусадтай хэзээ ч давхардахгүй таних, танигдах тэмдэг болох юм.

Мөн регистрийн дугаараас гадна ирэх оноос 12 оронтой, давхардахгүй бүртгэлийн дугаараар иргэнийг таних ажил хийгдэж байна. Учир нь, регистрийн дугаар цаг үеийн шаардлага, хөгжлийн шатанд шаардлага хангахгүй болж ирсэн. Давхардалгүй танилт, баталгаажуулалт болон иргэний мэдээллийн аюулгүй байдлын талаасаа регистрийн дугаар шаардлага бүрэн хангахаа болиод байна. Тиймээс цаашид 12 оронтой бүртгэлийн дугаарыг ашиглах шилжилтийн процесс явагдана гэсэн үг. Гэхдээ регистрийн дугаарыг мэдээллийн сангаас устгахгүй. Мэдээллийн сан дээр регистрийн дугаар 12 оронтой шинэ бүртгэлийн дугаарын хамт явна. Ашиглалтын хувьд бүртгэлийн дугаар нь ашиглагдаж явах юм.

Үндсэндээ хуульд өөрчлөлт оруулах замаар ирэх гурван жилийн дотор регистрийн дугаарыг хална. Ирэх онд гол том ажлууд нь хийгдэнэ. 2022 оны нэгдүгээр сарын нэгнээс шинээр төрсөн хүүхдэд шууд 12 оронтой бүртгэлийн дугаар олгох өөрчлөлт, зохицуулалт хийгдсэн.    

Түүнчлэн, ирэх оноос иргэдэд цахим гадаад паспорт олгож эхэлнэ. Цахим гадаад паспорт дээр тоон гарын үсэг шууд хэрэглэгдэнэ. Эдгээр ажилд төсвөөс 5.8 тэрбум төгрөг тусгасан. Уг санхүүжилтээр нийт 10 сая лиценз олгох бөгөөд шаардлагатай програм хангамж, техник хангамж болон лицензийн үнэ гэх бүх зардал нь багтсан.